Strategie is een competentie.
Onzekerheid is de bestaansreden van strategie. Als er geen onzekerheid is, heb je geen strategie nodig, maar een plan. In het vakgebied strategie bestaan daarom vele manieren om met onzekerheid om te gaan: met scenario’s, via lerende opvattingen, door het betrekken van de eigen organisatie, door allerlei manieren om de omgeving te analyseren. Maar dan nog: het gaat uiteindelijk om het kunnen maken van de juiste keuzes, om het kunnen anticiperen en reageren op dat wat gebeurt.
Als de bijzondere periode die coronacrisis heet ons iets heeft geleerd, dan is het wel dat vrijwel niets in het leven zeker is. Wie zou vóor die crisis hebben voorspeld dat de wereldeconomie grotendeels stil kan vallen, dat we in Nederland in staat zouden zijn om binnen een paar weken de complete zorg te herorganiseren op een specifiek ziektebeeld en dat we in een krankzinnig tempo onze arbeid zouden kunnen digitaliseren. Je zou een schampere reactie hebben gekregen, variërend van ‘Dat is onrealistisch’ tot aan ‘Ach, dat proberen we al jaren’.
Een strategie met ruimte
Wat we oók leerden, is dat je in het leven, crisis of geen crisis, er met één visie niet bent. Wat in het begin van de crisis een goed idee leek: vanuit sterk en gericht leiderschap met radicale maatregelen komen, wordt in de vervolgfase van de crisis kritisch bekeken: moet dat ondertussen niet anders? Moeten we wellicht anders met risico’s omgaan, nu het middel langzamerhand erger lijkt te worden dan de kwaal?
Kortom, wat we leren is dat een goede strategie ruimte laat. Dat het antwoord op datgene wat ‘ondertussen’ of juist als gevolg van onze strategie gebeurt, voorzien moet zijn ín onze strategie. Dat de werkelijkheid te complex is om met één gedachte te kunnen worden beantwoord.
Dat betekent voor managers en bestuurders dat ze moeten kunnen schakelen tussen allerlei niveaus: wereldwijde belangen, organisatiebelangen, persoonlijke belangen; samenwerkingsverbanden en de eigen bijdrage; de rol van de organisatie en die van de omgeving waarbinnen zij zich bevindt; de toekomst en het heden; de gegeven situatie en de doorlopend veranderende dynamiek; strategie en uitvoering; en zo voort.
Strategie is daarin eerder een competentie dan een plan: een strateeg is iemand die zich strategisch gedraagt. Die de grote lijnen altijd blijft zien en doorlopend prioriteiten stelt.
Omgaan met onzekerheid
Onzekerheid is de bestaansreden van strategie. Als er geen onzekerheid is, heb je geen strategie nodig, maar een plan. In het vakgebied strategie bestaan daarom vele manieren om met onzekerheid om te gaan: met scenario’s, via lerende opvattingen, door het betrekken van de eigen organisatie, door allerlei manieren om de omgeving te analyseren… Maar dan nog: het gaat uiteindelijk om het kunnen maken van de juiste keuzes, om het kunnen anticiperen en reageren op dat wat gebeurt.
Deze blog verscheen eerder op www.tg.nl.